Disiplin hapsi; CMK md. 2'de tanımlanmış olup, kısmî bir düzeni korumak amacıyla yaptırım altına alınmış olan fiil dolayısıyla verilen, seçenek yaptırımlara çevrilemeyen, önödeme uygulanamayan, tekerrüre esas olmayan, şartla salıverilme hükümleri uygulanamayan, ertelenemeyen ve adlî sicil kayıtlarına geçirilmeyen hapsi ifade eder. Tazyik (Zorlama) hapsinin ise, kanunlarda bir tanımı bulunmamakta olup, şekli anlamda disiplin hapsine benzer. 

Tanımından da anlaşılacağı üzere disiplin hapsi, bir düzeni korumak (örneğin duruşma salonunda, duruşma düzenini bozanlar hakkında disiplin hapsi verebileceği gibi) amacıyla öngörülen bir kurum olup tazyik hapsi, bir şeyi yapmaya veya yapılan bir şeyden vazgeçirmeye yönelik (taahhüdü ihlal/borçlunun ödeme yükümlülüğünü ihlal etme, çocuk teslimi emrine muhalefet gibi) bir kurumdur. 

Bu nedenledir ki, hakkında disiplin hapsi verilen bir kişi, disiplin hapsi süresinin sonuna kadar cezasını infaz eder ancak tazyik hapsinde, kişinin ihlal ettiği davranışı istenilen duruma getirmesi halinde (taahhüdü ihlal eden borçlunun borcunu ödemesi gibi) infaz son bulur. 

Peki, disiplin ve tazyik hapsinden dolayı infaz devam ederken fail, cezaevinden kaçarsa ne olacaktır? Bu konuda ayrıntılı bir bilgi verilecek olursa, Yüksek Yargıtay bir kararında, gayet açıklayıcı bir şekilde bu hususu dile getirmiş olup, bu konuda tarafımıza yöneltilen sorulara da cevap niteiliğndedir. 

"Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi İle Ceza Ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzük'ün 193/4. maddesinde yer alan “Disiplin hapsi ve tazyik hapsi kararları, tekerrüre esas olmaz, koşullu salıverilme hükümleri uygulanmaz ve adlî sicil kayıtlarına işlenmez.” hükmü ile disiplin ve tazyik hapsinin bir "hapis" cezası olmadığı, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 2. maddesinde tanımlanan "disiplin hapsi" kavramı içinde kaldığı ve kısmi bir düzeni korumak amacıyla getirildiği, kişinin kendisinden beklenen yükümlülüğü yerine getirdiği takdirde de serbest kalacağının anlaşılmasına göre, tazyik hapsinin infazı sırasında firar eden hükümlüye bu eylemi nedeniyle kapalı ceza infaz kurumuna iadesine karar verilemeyeceği, hakkında hücre hapsi cezası verilemeyeceği, devam eden denetimli serbestlik dosyalarına etki etmeyeceği değerlendirildiğinde hücre cezasının onaylanması talebinin reddine karar verilmesi gerektiği"ne karar vermiştir. (YARGITAY 1. Ceza Dairesi, 2020/3368 E., 2020/2172 K.)